ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੀ ਹੈ?
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਆਮ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਈ ਬੀਪੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਧਮਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦੁਆਰਾ ਧਮਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਪੰਪ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖੂਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਹੋਲੀ -ਹੋਲੀ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ, ਸਟ੍ਰੋਕ ਅਤੇ ਗੁਰਦੇ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜੋਖਮ ਕਾਰਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਦਿਲ ਖੂਨ ਨੂੰ ਪੰਪ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਧਮਨੀਆਂ ਤੰਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ।
ਇਹਨਾਂ ਸਿਹਤ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ, ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੇ ਕਾਰਨ
1.ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਕਾਰਕ : ਸ਼ਰਾਬ, ਤੰਬਾਕੂ, ਸਿਗਰੇਟ ਆਦਿ ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਖੁਰਾਕ, ਨਮਕ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣਦੇ ਹਨ
2. ਮੋਟਾਪਾ : ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
3. ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ : ਜੇਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
4. ਉਮਰ : ਜਿਸ ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਉਨੀ ਹੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
5. ਤਣਾਅ : ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਜੋ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨਲ ਅਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਤੋਰ ਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰੋ।
6. ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ : ਗੈਰ-ਸਟੀਰੌਇਡਲ ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ ਡਰੱਗਜ਼ ਅਤੇ ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਗੋਲੀਆਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ।
7.ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ : ਜਦੋਂ ਗੁਰਦੇ ਪੁਰਾਣੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?
ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ “ਚੁੱਪ ਕਾਤਲ” ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ। ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਗੰਭੀਰ ਹੋਣ ਤੇ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ,
- ਨਜ਼ਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ।
- ਨੱਕ ਵਗਣਾ।
- ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ।
- ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਅਸਾਧਾਰਨ ਦਰਦ ਹੋਣਾ।
- ਪਸੀਨੇ ਨਾਲ ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਕੰਨ ਦਾ ਭਰਨਾ
- ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਿਰ ਦਰਦ ਹੋਣਾ
- ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤ ਆਉਣਾ
- ਅਨਿਯਮਿਤ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ
- ਛਾਤੀ ਧੜਕਣਾ
- ਗਲਤ ਧਾਰਨਾ ਹੋਣਾ
ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀ ਹੈ
..ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ
1. ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਖੁਰਾਕ ਖਾਣਾ :
ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਦਿਲ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਨੂੰ ਅਪਨਾਉਣਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ (ਡਾਇਟਰੀ ਐਪਰੋਚਜ਼ ਟੂ ਸਟਾਪ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ) ਖੁਰਾਕ, ਜੋ ਸੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਸੰਤ੍ਰਿਪਤ ਚਰਬੀ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਫਲਾਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਸਾਬਤ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਘੱਟ ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
2. ਨਿਯਮਤ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ :
ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੈਰ ਕਰਨਾ, ਤੇਜ਼ ਤੁਰਨਾ, ਤੈਰਾਕੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਣਾ, ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 150 ਮਿੰਟ ਹਰ ਰੋਜ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।
3. ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਜ਼ਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ :
ਸਹੀ ਖੁਰਾਕਾਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਜ਼ਨ ਨੂੰ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਣਾ।
4. ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਘਟਾਉਣਾ :
ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਤੰਬਾਕੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਜਾਂ ਇਸਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨਾ।
..ਦਵਾਈਆਂ
1.ਸਿਰਫ਼ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਕੁੱਝ ਦਵਾਈਆਂ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ,ਜਿਵੇਂ ਕਿ
2.ਡਾਇਯੂਰੇਟਿਕਸ: ਇਹ ਦਵਾਈ ਗੁਰਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
3.ਐਂਜੀਓਟੈਨਸਿਨ-ਕਨਵਰਟਿੰਗ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ਇਨਿਹਿਬਟਰਸ (ACE ਇਨਿਹਿਬਟਰਸ): ਇਹ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਪਹੁੰਚਾਉਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
4.ਐਂਜੀਓਟੈਨਸਿਨ II ਰੀਸੈਪਟਰ ਬਲੌਕਰ (ARBs): ACE ਇਨਿਹਿਬਟਰਾਂ ਵਾਗੂੰ, ਇਹ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
5.ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਚੈਨਲ ਬਲੌਕਰ: ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਨੂੰ ਖੂਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਰਾਮ ਅਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਘਟਦਾ ਹੈ
6.ਬੀਟਾ-ਬਲੌਕਰ: ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਤੋਂ ਹੌਲੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਸੁੰਗੜਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਘਟਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
7.ਅਲਫ਼ਾ-ਬਲੌਕਰ: ਉਹ ਨਸਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਸਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਖੂਨ ਵਧੇਰੇ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
..ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਨਿਗਰਾਨੀ
ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਇਲਾਜ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਦੀ ਰੋਜਾਨਾਂ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਟੈਸਟ ਮਾਨੀਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋਂ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੀ ਜਾਂਚ ਰਹੀ ਇਸਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋਂ।
ਤਣਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰੋ
ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ, ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਵਰਗੀਆਂ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ
ਸਿੱਟਾ :
ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਇੱਕ ਆਮ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਕਿ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਇਲਾਜ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਬਦਲਾਵ, ਨਿਯਮਿਤ ਤੋਰ ਤੇ ਕਸਰਤਾਂ ਕਰਨਾ, ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ਨਾ ਪੀਣਾ, ਤਣਾਅ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ, ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਦਵਾਈ, ਦਾ ਸੁਮੇਲ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਹੋਂ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਜਦ ਤੋਂ ਇਲਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋਂ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਦੀਪਕ ਹਰਟ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ ਵਿਖੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣੀ ਅਪੋਇੰਟਮੈਂਟ ਨੂੰ ਬੁੱਕ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹੋਂ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਸਲਾਹ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋਂ।